Zaterdag 15 november 2008 - Naar Rapa Nui (Paaseiland)

Alle achtergrondinformatie heb ik 'geleend' uit een werkstuk van Irina ten Klooster (http://www.nicolai.biz/paaseiland.html) .

Al jaren droom ik ervan om een bezoek te brengen aan Paaseiland; het meest afgelegen eiland ter wereld dat ligt in het midden van de Atlantische Oceaan tussen Australië en Zuid-Amerika. Het eiland is wereldberoemd om de bijzondere mysterieuze Moai-beelden.

Paaseiland dankt zijn naam aan het feit dat het op Paasdag is ontdekt door de Nederlander Jacob Roggeveen, om precies te zijn op 5 april 1722. Waarschijnlijk hebben de Polynesiërs het eiland al 400 jaar na Christus ontdekt. Paaseiland wordt ook wel Te Pito o Te Henua. genoemd dat 'de navel van de wereld' betekent. De huidige naam Rapa Nui is bedacht door een bezoeker uit Tahiti in de 19 de eeuw. Hij zei dat het eiland veel leek op het Tahitiaanse eiland Rapa maar dan groter, Nui.

Tijdens onze 'wereldreis' in 2002 stond ons reisprogramma voor vertrek niet vast en vertelde ik Rosalie (bijna elke dag) dat ik dolgraag naar Paaseiland wilde. Helaas is het er toen niet van gekomen, maar vandaag gaat het eindelijk gebeuren. Op 15 november loopt om 4 uur 's ochtends de wekker af. Ik ben nog nooit zo snel en vrolijk om 4 uur 's ochtends opgestaan. Vandaag vliegt er namelijk een LAN-toestel vanuit Santiago (Chili) naar Rapa Nui en ik heb een ticket!

Gisteren is de Peru-Bolivia-Chili groepsreis afgesloten met een dinershow. We hebben afscheid genomen van de tourleider Roberto en van de meeste reisgenoten. Ad, mijn Nederlandse kamergenoot, heeft op het laatste moment ook besloten om een ticket naar Paaseiland te kopen en is gisteren al vertrokken. Hij heeft aangeboden om een kamer te delen. Vandaag vlieg ik in gezelschap van de Amerikaanse Nancy en Schotse Mark naar Rapa Nui. Binnen een paar dagen zullen er nog twee reisgenoten op Paaseiland arriveren. In totaal gaan er dus 6 mensen van de groep door.

In het vliegtuig heb ik een ruime zitplaats op de laatste rij. Helaas is er nu geen personal entertainmentset. Het eind van de film dat ik heb gemist op mijn vlucht van Ecuador naar Peru houd ik dus nog steeds tegoed. Ik zit voor het eerst sinds weken alleen en heb het moeilijk met het feit dat Rosalie er niet bij is (snik). De vlucht met LAN duurt circa 5 uur en vliegt - ondanks de kou - letterlijk voorbij omdat ik nog een paar uurtjes heb kunnen slapen.

Het vliegtuig vliegt eerst over het eiland heen en keert dan om, om vervolgens te landen op de lange landingsbaan. De Amerikanen hebben deze landingsbaan aangelegd zodat de Spaceshuttle hier in noodgevallen kan landen. Sinds 1852 hoort het eiland bij Chili en ik krijg dus geen stempel van Paaseiland in mijn paspoort. Shit!

Buiten staan veel lokale mensen de passagiers op te wachten die een reservering hebben. De bezoekers krijgen een warm welkom en een bloemenslinger omgehangen. Al snel vind ik een Australiër die mij wel naar Kaimana wil brengen. Hij is getrouwd met een lokale dame en blijkt de zwager te zijn van Sonja, de hosteleigenaresse van Kaimana. Het is maar een kort ritje naar de hostel. Aangezien Sonja geen Engels spreekt (en ik geen Spaans) begrijpen we elkaar niet echt. Ik krijg uiteindelijk een ruime kamer toebedeeld met twee grote bedden. Ad (en zijn spullen) zijn nergens te bekennen.

Ik trek snel een korte broek en een schoon T-shirt aan aangezien het hier lekker warm is (een graad of 25). De 'hoofdstad', eigenlijk de enige stad op het eiland, Hanga Roa bestaat maar uit één interessante hoofdstraat en hier zijn bijna alle restaurants en autoverhuurbedrijven gevestigd. Aan het eind van de hoofdstraat is een zijstraat die naar de haven loopt. In de haven zwemmen diverse schildpadden en er wordt op de golven gesurfd.

Bij de kleine haven staat één van de beroemde beelden. Ik loop bijna zingend door de straten van geluk. IK BEN OP PAASEILAND, IK BEN OP PAASEILAND!

Paaseiland heeft een driehoekige vorm en is 24 km lang. Het hoort bij Chili en is het meest afgelegen eiland ter wereld. De Gambier eilanden zijn de eilanden die het dichtst bij Paaseiland liggen, maar ze liggen hier nog 2.500 km vandaan en de Chileense kust is 3.000 km ver weg. Het weer is hier meestal subtropisch. Dat komt omdat het dicht bij de steenbokskeerkring ligt. De gemiddelde jaartemperatuur is 20 graden.

Het verschil tussen hete en koude dagen is erg klein. De temperatuur is bijna altijd tussen 17 en 23 graden C. Er valt relatief veel regen per jaar en het kan hier heel hard waaien.

Het eiland is van vulkanische oorsprong. Op de drie hoeken van het eiland staan de vulkanen: Poike, Rano Kao en Maunga Terevaka. De Rano Raraku is de meest oostelijke vulkaan en deze is onderdeel van de Terevaka. Het is de meest belangrijke vulkaan omdat van het gesteente van deze vulkaan bijna alle beelden van Paaseiland gemaaktzijn.

Bij de twee duikscholen informeer ik naar de mogelijkheden, de prijzen en wat ik zoal kan verwachten. Het water schijnt hier kristalhelder te zijn, maar veel spectaculaire vissoorten zien er niet te zien. Er zijn een aantal interessante duikplekken. De meeste liggen op maar enkele minuten varen van de haven. De Kathedraal, een grotduik kan alleen gemaakt worden bij zeer rustig weer.

Zondag 16 november 2008 - Paaseiland rond

Na een goed ontbijt, verzorgd door een zus van Sonja (ze heeft 21 broers en zussen!) informeren we bij diverse autoverhuurbedrijven naar de prijzen voor een Jeep. Vandaag willen we met zijn drieën het eiland rondrijden en alle bezienswaardigheden zien.

Op het eiland zijn diverse vulkanische bergen, een mooi strand en natuurlijk de vele beelden te bekijken. Er schijnt ook een berg te zijn waar de beelden werden uitgehakt en waar nog enkele niet voltooide beelden in de rotsen liggen.

Door de hoofdstraat rijdt een taxi langs waarin de chauffeur een bordje ophoudt met de tekst JEEP RENT. Hij blijkt de goedkoopste aanbieding te hebben. We stappen in om de Jeep te gaan bekijken. Even buiten het centrum staan twee oude gare Jeeps. Desalniettemin besluiten we toch om één van de Jeeps te huren. Ik maak een proefrit van een paar meter; de Jeep start, remt, heeft 4 wielen en de koppeling werkt. Dat is alles wat we nodig hebben.

Er wordt een soort contractje opgesteld. We hoeven geen borg te betalen en de Jeep is voor één dag van ons. De man waarschuwt wel dat we voorzichtig moeten rijden en in de hoofdstraat alleen in de rijrichting mogen parkeren. Op het eiland geldt een maximum snelheid van 60 km en 30 km in de bebouwde kom. De oude Jeep is niet verzekerd en alle schade is voor eigen rekening. Hij zegt wel tien keer DRIVE SLOW, DRIVE SLOW, DRIVE SLOW.

De eerste meters is het rijden nog wat onwennig. Het stuurt zwaar. Deze Jeep rijdt wel even anders dan de Toyota RAV4 van Roos. Bij het enige tankstation op het eiland laten we 10 liter benzine in de tank gooien en gaan we op pad.

Net buiten het centrum zien wel al gelijk wilde paarden op de weg lopen. De weg is weliswaar geasfalteerd, maar er zitten wel grote gaten in de weg. Ik rijd dan ook erg voorzichtig.

Langs de grillige kust zijn verschillende archeologische sites waar veel beelden liggen en staan op heilige vereringsplaatsen.

Over welke betekenis de beelden hadden voor de oude cultuur of welke ceremonieën er bij de beelden werden uitgevoerd, is maar weinig bekend. Dat maakt de beelden ook zo bijzonder.

De beelden zijn ingedeeld in 3 groepen:

• De eerste groep zijn de beelden van de Rano Raraku. Deze beelden hebben geen oogkassen;
• De tweede groep zijn kleine figuren die op platvormen hebben gestaan. Deze figuren hebben - nadat ze rechtop zijn gezet - oogkassen gekregen;
• De derde groep zijn kleine, brede figuren.

De onderzoekers weten niet in welke volgorde de beelden gemaakt zijn. Ze weten alleen dat de beelden steeds groter werden. Inmiddels is het weer behoorlijk warm geworden, maar de frisse zeewind zorgt voor enige verkoeling.

De mooiste site is bij Rano Raraku. Hier werden bijna alle Moai-beelden uitgehakt. Bij deze berg is nog steeds te zien hoe de beelden werden uitgehakt omdat er nog een aantal niet afgemaakte beelden in de rotswand liggen.

De vulkaan bestaat uit het jongste gesteente van de vulkanen op Paaseiland. Het is ongeveer 240.000 jaar oud. De steensoort is zacht, maar er zitten wel harde stukken in. Als de makers bij het uithakken van een beeld een hard stuk steen tegenkwamen, maakten ze het beeld niet af.

Bij deze vulkaan staan nu veel Moai-beelden. Ook het grootste Moai-beeld staat bij deze vulkaan.

Op de binnen- en buitenhellingen van de krater van de Rano Raraku staan of liggen meer dan 395 Moai-beelden. Het is de meest indrukwekkende archeologische vindplaats op de wereld. Sommige Moai's zijn omgevallen en steken nog net boven de grond uit. De figuren hebben overhangende wenkbrauwen en geen oogkassen. Ze hebben een klein voorhoofd en een uitstekende kin. Armen hebben de beelden niet, deze zijn alleen maar aangegeven. Het grootste figuur van de Rano Raraku is 21 meter hoog en is niet afgemaakt. Een ander figuur zit nog in de kraterwand gevangen en deze is 15 meter hoog en ook niet afgemaakt.

In en rond de krater liggen veel figuren op oude transportwegen die zes tot acht meter lang zijn.

We wandelen de berg over naar het kratermeer. Onze weg wordt een paar keer geblokkeerd door grote kuddes paarden. Het kratermeer is prachtig; het rode zand steekt mooi af tegen het water. Aan de rechterzijde volgen we het pad aan de binnenzijde van de krater de berg op. Bovenop worden we beloond. We kijken over de bergkam heen en zien aan de andere zijde de oceaan en de meest beroemde beeldenrij op Paaseiland, de Ahu Akivi.

Ahu Akivi is een heiligdom op Paaseiland. Het is gebouwd in het jaar 1500 en het was het eerste gerestaureerde object op Paaseiland. Het bestaat uit zeven beelden die precies kijken naar het punt waar de zon op de langste dag onder gaat. De beelden staan ook op lijn met de maan.

De beelden staan ver op het land en kijken naar de zee. Dit is anders dan wat de meeste beelden doen. De stenen platforms worden Ahu genoemd. Bij het terugplaatsen van de beelden hebben archeologen veel voorwerpen gevonden in putten achter de steen waar ze beelden op stonden. In de putten lagen stukjes bot, schelpen, visgerei en stukken lavaglas. Het is niet bekend of de putten gebruikt werden voor crematies of begrafenissen. Ook bij andere Ahu's zijn menselijk resten gevonden, maar men denkt dat de begrafenissen pas plaatsvonden nadat de beelden werden omgegooid.

Volgens de verhalen zijn de zeven Moai zeven jonge ontdekkingsreizigers die door de Polynesische koning Hotu Matu'a werden uitgezonden om een nieuw thuis voor hem en zijn volk te zoeken. Het zijn de enige Moai die naar de zee kijken. Het is heel goed mogelijk dat deze stenen reuzen de zeven ontdekkingsreizigers moeten voorstellen, maar niemand weet het zeker. Net zoals niemand een antwoord heeft op de vraag wat of wie ze voorstellen of waarom er maar zo weinig naar de zee kijken. De zeven beelden van Ahu Akivi zijn ongeveer 4,8 meter hoog en wegen 18 ton. De langste Ahu is 90 meter, de kortste een paar meter. Sommige platforms zijn 4,5 meter hoog. Ze zijn allemaal even breed.

Het zwaarste beeld is Paro en weegt ongeveer tachtig ton. Dit beeld is kilometers over de heuvels vervoerd. De onderzoekers weten niet dit werd gedaan. Een Amerikaan denkt dat ze hiervoor hout gebruikten. Men weet echter niet of hier vroeger bomen groeiden die hiervoor lang en stevig genoeg waren. Er is een afbeelding bekend uit 1722 waarop te zien is dat een beeld op een steen staat die over boomstammen rolt. Andere ideeën gaan uit van de mogelijkheid dat de beelden door de mensen over een laag van wortels en zoete aardappels geduwd zijn.

Veel mensen van Rapa Nui geloven dat de beelden verplaatst werden door mana, een magische kracht. Lang geleden gebruikten grote koningen hun mana om de Moai te bevelen hun plaats in te nemen. Mana wordt veel gebruikt in dit gebied. De mensen van Rapa Nui geloven ook dat de Moai zelf mana bezaten. Dit kwam pas in de beelden als hun witte koraalogen werden geplaatst. De beelden gebruikten de mana om de mensen te beschermen. Nu heeft geen enkel beeld nog ogen van koraal en dus is de mana weg.

De beelden zijn in de jaren ‘60 door de Japanners gerestaureerd. Enige jaren geleden zijn de beelden getroffen door een Tsunami, zijn ze weer omgevallen en zijn de 'hoeden' van de beelden landinwaarts gestroomd. Deze hoeden worden pukao genoemd. Ze zijn gemaakt uit het gesteente van de kleine krater Puna Pau. Niet alle figuren op het eiland hadden pukao. Aan de onderzijde van de cilinder zat een holte zodat de cilinder op het hoofd van het beeld bleef staan. Gelukkig zijn de beelden nu weer rechtop gezet, maar helaas heeft men slechts bij één beeld zijn pukao opgezet.

De beelden zien er allemaal verschillend uit en op sommige zijn de handen en vingers goed zichtbaar. Uiteraard schiet ik weer veel foto's uit alle standen.

De laatste stop van vandaag is bij een idyllisch strandje zoals je die alleen in vakantiebrochures ziet. Op de voorgrond palmen, een hagelwit strand en op de achtergrond een kristalheldere blauwe oceaan. Gelukkig heb ik mijn zwembroek aan en ik neem dus een verfrissende duik in het koude water. Een droge onderbroek heb ik niet bij me. Als ik mijn korte broek aantrek over mijn natte zwembroek ziet het er al snel uit alsof ik in mijn broek heb geplast. Snel de auto in...

Maandag 17 november 2008 - Duiken op Paaseiland

Het bijzondere aan het duiken op Paaseiland is dat het water kristalhelder is en dat je kan zeggen dat je op Paaseiland hebt gedoken. Voor een verwende duiker die al heeft gedoken op de Galápagos, in de Rode Zee, op het Great Barrier Reef, de Malediven en de Filippijnen voegt het niets meer toe.

Mijn eerste duik is in een grottenstelsel met de naam Le Cathedral. Met het kleine bootje van de duikschool is het maar 10-15 minuten varen naar de duikstek. Het water is behoorlijk fris en heeft dezelfde temperatuur als enige weken geleden op de Galápagos, namelijk circa 21 graden. Op de Galápagos dook ik met een 7 mm dik pak en hier met een pak van 3 mm en dat verschil voel je.

Het zicht is indrukwekkend en het water is ook onder de oppervlakte heel blauw van kleur. De rotsen zijn begroeid met harde koralen. In de grot kan je omhoog kijken naar een opening in het plafond waar het zonlicht door naar binnen schijnt.

Omdat we dicht bij de kust duiken, staat er met de golven mee een behoorlijke stroming. Om de grot in te komen is het dan ook noodzakelijk om het juiste moment af te wachten en met de golf mee naar binnen te zwemmen. Er zwemt opvallend weinig vis. Als we een paar keer de grotten hebben doorgezwommen, is het na circa 45 minuten weer tijd om naar de oppervlakte te stijgen.

's Middag ga ik voor de tweede maal duiken (alleen met de divemaster), ditmaal net buiten de haven op de duikstek Moai. Het is zicht is weer indrukwekkend en de kleur van het water is nog net zo blauw. Op deze duikstek zwemt meer vis. Ik zie gekleurde koraalknagers, trompet- en puffervissen.

De divemaster schiet foto's van mij bij een Moai-beeld.

We zwemmen over het koraal en ik kan op mijn gemak foto's schieten en de puffervissen achterna zwemmen. Enkele grote vissen cirkelen om ons heen. Als de divemaster een zee-egel kapot slaat, komen de vissen op het aas af. Ik krijg ook een zee-egel in mijn hand gedrukt. Er zwemt een grote vis langs en deze hapt zo de zee-egel uit mijn hand. Het is onvoorstelbaar dat de vis, de zee-egel met zijn scherpe punten kan opeten. Ik blijf in ieder geval met twee afgebroken zee-egelpinnen in mijn hand beduusd achter...

Dinsdag 18 november 2008

Inmiddels is Ad terug naar huis en is Patricia gearriveerd op Paaseiland. Vandaag komt ook Helen aan. Beiden zijn groepsgenoten van de Peru-reis. Samen met Mark en Patricia huur ik weer een Jeep. Ditmaal nog goedkoper dan het wrak van twee dagen geleden. Ook deze Jeep heeft geen verzekering en alle schade (zelfs een lekke band) zullen we zelf moeten betalen. 's Morgens ga ik met Marc en Patricia naar een grote vulkaan die we nog niet bezocht hebben, de Rano Kao.

Van het gesteente bij de voet van de Rano Kao maakten de inwoners van Paaseiland hun messen en speerpunten. Deze steensoort is ongeveer 1 miljoen jaar oud en lijkt op glas. Het is zeldzaam in de Stille Oceaan. De steensoort is erg hard en daardoor geschikt voor het maken van messen.

Aan de rand van de vulkaan zijn steile rotsen die wel 300 meter hoog en recht naar beneden naar de zee lopen. Het grote kratermeer (circa 1,6 km groot) is mooi. Aan één zijde is de kraterwand deels ingestort.

Op de parkeerplaats zitten twee Japanse meiden op een gehuurde quadbike. Ze staan voor een afgrond en kunnen de achteruitversnelling niet vinden. Ze rijden heel langzaam voorruit en kunnen net voor de afgrond keren. Wij kijken het lachend aan.

De rongo-rongo was het schrift op Paaseiland. Het is net zoiets als de hiërogliefen in Egypte. Het is nog altijd een raadsel wat de tekens betekenen. De onderzoekers zijn lang bezig geweest om uit te zoeken wat het schrift precies betekent. Het is geen schrift met letters zoals dat van ons. Men denkt nu dat de tekens namen en dingen voorstellen en dat door de volgorde een verhaal wordt verteld. Sommige belangrijke mensen hadden vroeger ook een eigen symbool als handtekening dat ze op hun staf tekenden.

Het rongo-rongo wordt één van de minst begrepen schriften genoemd. Er zijn nog maar 21 kleitabletten met rongo-rongo maar vroeger waren er honderden. De 21 overgebleven kleitabletten zijn verspreid over verschillende musea en verzamelingen. Waarschijnlijk zijn de kleitabletten met haaientanden geschreven. Van de 21 kleitabletten hebben er 3 dezelfde tekst. De tekst is alleen net wat anders geschreven. Er is in 1868 ook een klein stukje hout met rongo-rongo gevonden.

Het rongo-rongo heeft ook een bijzondere schrijfrichting. Men schreef namelijk van links naar rechts en van onderen naar boven. Ze begonnen linksonder in de hoek. Er zijn veel tekens die op dieren lijken. Vaak zijn het vogels, maar soms ook vissen en hagedissen. Het meest voorkomende teken lijkt veel op een fregatvogel. Dit was het onderwerp van een geloof op het eiland en de vogel werd ook gebruikt voor Make-Make, de oppergod. Sommige tekens lijken op boompjes of op balkjes. Door goed naar de figuren te kijken, kan je soms bedenken wat ze zouden kunnen betekenen. Een balkje dat uit twee delen bestaat, betekent volgens onderzoekers breken. Een ander figuurtje dat uit twee delen bestaat betekent doorsnijden. Het teken dat zon moet zijn, lijkt op een kindertekening van een zon.

Petrogliefen zijn schildering op rotsblokken en rotswanden. Ze zijn overal op aarde te vinden en dus ook op Paaseiland. Op Paaseiland vind je ze waar lava heeft gestroomd, bij gladde rotsblokken of in grotten. Er zijn nu ongeveer 4300 Petrogliefen geregistreerd op Paaseiland. Dat is 85% van alle Petrogliefen. Velen daarvan laten afbeeldingen zien van dieren, vogels of vreemd uitziende vogelmensen. De meeste Petrogliefen zijn vogelmensen, een combinatie van een fregatvogel en een mens. Het motief van de zogenaamde vogelman was een godsdienstig symbool. Deze speelde een rol bij de wisseling van macht rond 1500 na Christus.

Er waren toen mensen die meededen aan het vogelman ritueel; ze moesten een ei vinden van de visdief op de kleine eilandjes Motu Nui Motu Iti en Motu Kaokao. Toen de krijgsmannen de macht overnamen, gebruikten ze dit ritueel om het eiland te beheersen. Als een vogelman een ei had gevonden, deed hij dit in een rieten mandje wat hij rond zijn nek bond en waarna hij terugzwom. Daarna werd de vogelman voor een jaar aangewezen en wees de vogelman de mensen aan die voor de regering geofferd moesten worden. Hierdoor ontstonden er steeds weer nieuwe oorlogen. De meeste Petrogliefen van vogelmannen bevinden zich dicht bij de rand van de 300 meter hoge klippen. Omdat de Petrogliefen erg op elkaar lijken, denken onderzoekers dat ze door een groep ervaren kunstenaars gesneden zijn. Vogelmanpetrogliefen komen buiten het Orongo-gebied bijna niet voor. Andere voorstellingen van Petrogliefen die op het eiland te vinden zijn lijken erg op de figuren van het rongo-rongo schrift.

Als we voor de tweede stop bij het kratermeer stoppen, zien we niet alleenenkele roofvogels ovliegen maar ook het vliegtuig van Helen landen. 's Middags rijden we terug naar het dorp om Helen op te halen en samen met de dames ga ik op stap. Ik rij het eiland nogmaals rond, nu in omgekeerde volgorde. Ik blijf het schitterend vinden.

Morgen vlieg ik samen met Mark terug naar Santiago om vervolgens de volgende ochtend verder te vliegen naar Buenos Aires, het Parijs van Zuid-Amerika.

Kijk voor de alle nieuwe fotoseries (Paaseiland, Buenos Aires en Patagonië) op www.traveljunkies.nl